Kultura w czasach pandemii

08-04-2021, 10:30 Joanna Oreł

Miniony rok pandemii sprawił, że organizacje pozarządowe oraz instytucje kultury musiały przenieść swoją działalność „do sieci” i być w pełnej gotowości do prowadzenia stacjonarnych zajęć oraz imprez, jeżeli sytuacja epidemiologiczna by na to pozwalała. O funkcjonowaniu w tzw. nowej normalności rozmawiamy z Tomaszem Bartniczakiem, prezesem Rudzkiego Stowarzyszenia Inicjatyw Niebanalnych ,,In-nI”.

– Mogłoby się wydawać, że trudny czas pandemii i zamknięcie instytucji kultury uniemożliwi działanie Wam jako stowarzyszeniu oraz Domu Kultury In-nY. Nie można jednak powiedzieć, że ostatni rok był dla Was rokiem bezczynnym. Co udało się zrealizować w tym czasie?
– Marzec 2020 roku był dla wszystkich ogromnym szokiem i niedowierzaniem. Nikt nie przewidywał, że nasza codzienność zupełnie się zmieni. Jednak po chwilowym zwątpieniu zaczęliśmy planować kolejne działania. Wiedzieliśmy, że odbiorców zachęci fakt, iż pomimo trudnej rzeczywistości, możemy znaleźć alternatywne formy komunikacji. Sami poszukiwaliśmy wiadomości, sprawdzaliśmy dostępne informacje na temat nagrywania filmików, umieszczania postów na Facebooku, czy organizowania spotkań. Praca nad tym zajęła nam sporo czasu, ale małymi krokami posuwaliśmy się do przodu. W tym samym czasie członkowie stowarzyszenia włączyli się w akcję szycia maseczek dla rudzkiego Szpitala Miejskiego. Cały czas byliśmy aktywni na profilu FB, gdzie proponowaliśmy zajęcia przygotowane przez naszych instruktorów. Równocześnie pracowaliśmy nad formą organizacji zajęć stacjonarnych w tzw. nowej rzeczywistości. Dodatkowo w maju przeprowadziliśmy remont pomieszczeń w Domu Kultury, które za jakiś czas będą przeznaczone dla zagranicznych wolontariuszy. Zbliżając się do letnich wakacji, rozpoczęliśmy przygotowania do półkolonii. Musieliśmy być przygotowani na dwie formy przyjęcia dzieci: tradycyjną – dla 45 uczestników oraz w sytuacji ograniczeń – dla 24 osób. W drugim tygodniu czerwca ponownie uruchomiliśmy zajęcia stacjonarne: plastyczne, rękodzieła, „Szafy Mojej Lalki” oraz grupy taneczne „Revolta” i „Verde”. Półkolonie letnie rozpoczęliśmy w pierwszym tygodniu lipca. Otrzymaliśmy w tej sprawie pozytywną opinię Kuratorium Oświaty oraz Sanepidu. Pomimo ograniczeń dzieci miały możliwość oderwania od codziennej sytuacji, a my cieszyliśmy się z ponownego spotkania. Co roku w naszych półkoloniach brało udział ponad 220 dzieci, podczas ubiegłorocznych wakacji liczba ta mogła wynieść tylko 120 uczestników. Jako jedyni w Rudzie Śląskiej przygotowaliśmy aż pięć tygodniowych turnusów. Z kolei w nowym roku szkolnym wystartowaliśmy z naszymi zajęciami. I tak od połowy września zaczęły działać następujące sekcje: taneczne „Miniescape”, „Escape”, „Verde”, „Dance Kids” i „Revolta”, gimnastyka seniora, zajęcia plastyczne, szycia, rękodzieła, cyrkowe oraz spotkania dla najmłodszych „Muzyka dla Smyka”, nauka języka angielskiego dla dorosłych oraz dzieci, zajęcia dla 4- i 5-latków „Wesołe Bąbelki”, zajęcia wokalne oraz treningi aikido. Nasza propozycja obejmowała ponad 30 sekcji. Niestety w drugiej połowie października z powodu sytuacji epidemicznej wszystkie zajęcia zostały zawieszone. Jednak już wtedy byliśmy przygotowani do przejścia na działalność w internecie. Niestety pandemia nie pozwoliła nam zorganizować cieszących się dużą popularnością festynów rodzinnych. Dzięki dotacji z budżetu miasta Ruda Śląska, środki przeznaczone na festyny mogliśmy ,,przesunąć” na zakup sprzętu potrzebnego do działań online. W ten sposób dzięki 1 proc. podatku oraz dotacji z budżetu miasta Ruda Śląska mogliśmy przygotować profesjonalne studio do prowadzenia zajęć online. Wykupiliśmy roczny dostęp do platformy Zoom, dzięki której organizowaliśmy wszystkie zajęcia. Równocześnie udało nam się pozyskać dodatkowe środki z Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej Województwa Śląskiego na realizację programu dla seniorów „Aktywnie i Kreatywnie”, który z powodu pandemii musieliśmy realizować w internecie. W ten sposób rozpoczęliśmy stały cykl zajęć dla seniorów, w ramach których mieli oni okazję uczestniczyć w systematycznych ćwiczeniach poprawiających kondycję fizyczną i koordynację ruchową, odbyły się spotkania z lekarzem geriatrą oraz zajęcia z przygotowania ozdób świątecznych. Kluczowym działaniem projektu było uszycie 100 maseczek oraz 50 poduszek dla rudzkich Amazonek. W przygotowanym studiu do zajęć online rozpoczęliśmy następujące zajęcia: warsztaty modelarskie, zajęcia „Szafa Mojej Lalki”, gimnastykę seniora, zajęcia rękodzieła i taneczne – „Wesołe Bąbelki” oraz ,,Dance Kids”. W listopadzie wspólnie z Przedsiębiorstwem Wodociągów i Kanalizacji przygotowaliśmy konkurs dla przedszkoli z okazji Światowego Dnia Mycia Rąk pt. ,,Ręce myję – zdrowo żyję”. Pod koniec listopada wspólnie z Moniką Czoik-Nowicką nagraliśmy krótki film opowiadający o poszukiwaniu św. Mikołaja. Styczniowe ferie były dla nas wielką niewiadomą. Codziennie odbieraliśmy kilkanaście telefonów do rodziców z prośbą o informację. Pomimo licznych naszych telefonów i e-maili do instytucji odpowiedzialnych za półkolonie, dopiero na dwa tygodnie przed ich rozpoczęciem otrzymaliśmy telefoniczną zgodę na ich organizację. Co roku nasze półkolonie organizowaliśmy dla 90 uczestników, niestety na tegoroczne ferie zimowe mieliśmy możliwość przyjąć tylko 12 osób. Postawiliśmy na kreatywny program spotkań, ponieważ nie mogliśmy wyjeżdżać w żadne miejsca aktywności fizycznej i kulturalnej. Dlatego zorganizowaliśmy m.in. warsztaty kulinarne, cyrkowe, taneczne, plastyczne, sportowe oraz po raz pierwszy zajęcia nauki szycia na maszynie. Dzieci otrzymywały codziennie ciepły posiłek. Dzięki dostępowi do studia nagrań wspólnie z IV Liceum Ogólnokształcącym w Rudzie Śląskiej zorganizowaliśmy koncert Macieja Lipiny w ramach finału WOŚP. Po feriach kontynuowaliśmy w sieci działalność stałych sekcji. Pod koniec lutego po raz pierwszy udało nam się przygotować warsztaty „Krepel online”, gdzie wspólnie z kucharzem Michałem Kaczmarczykiem na żywo szykowaliśmy pączki na tłusty czwartek. Organizowaliśmy również warsztaty rękodzielnicze dla seniorów. W międzyczasie rozpoczęliśmy współpracę z radnym Krzysztofem Rodzochem, z którym organizujemy konkursy rodzinne online. W pierwszej edycji uczestnicy mieli okazję wykazać się wiedzą na temat serii książek o Harrym Potterze. W ostatni wtorek marca zorganizowaliśmy zmagania dzieci wraz z opiekunami na temat naszego miasta. Jeszcze przed świętami wspólnie z seniorami zorganizujemy warsztaty rękodzieła. Stale rozwijamy naszą działalność w sieci. Mamy również nadzieję, że wkrótce znowu będziemy zapraszać rudzian na ciekawe wydarzenia. Nie czekamy bezczynnie, jesteśmy aktywni, musimy się wszyscy wspierać i pomagać sobie w tym trudnym czasie.

– W tej chwili w Domu Kultury mogą odbywać się jakiekolwiek zajęcia stacjonarne? Na czym obecnie skupiona jest Wasza działalność?
– Zajęcia stacjonarne zostały zawieszone do odwołania, jednak zapraszamy wszystkich chętnych na warsztaty modelarskie, zajęcia „Szafa Mojej Lalki”, gimnastykę seniora (trzy razy w tygodniu), zajęcia rękodzieła oraz taneczne – „Wesołe Bąbelki” i „Dance Kids”. Obecnie pracujemy nad rekrutacją wolontariuszy z zagranicy, których jako organizacja będziemy gościć przez rok. Pokażemy im, jak pracujemy, poznają Rudę Śląską, jej mieszkańców oraz naszą aglomerację. Jeżeli tylko pozwoli nam na to sytuacja w kraju, to zaprosimy do nas na rok wolontariuszy z Gruzji, Ukrainy i Irlandii. Cały czas jesteśmy przygotowani do rozpoczęcia zajęć stacjonarnych, jednak na chwilę obecną chyba nikt nie wie, kiedy będzie to możliwe. Nie czekamy z założonymi rękami, tylko działamy. Małymi krokami przygotowujemy się do organizacji półkolonii letnich, na które już wszyscy czekamy.

– Jesteście organizatorami m.in. festiwalu „Lawiny” oraz „Głębiny”, czy DKF-u. To Wasze flagowe imprezy. „Głębiny” udało się zorganizować niedawno w formule online. Co z pozostałymi spotkaniami?
– W marcu 2020 roku musieliśmy odwołać Festiwal Filmów Nurkowych „Głębiny”. W tym roku nie chcieliśmy ponownie tego robić. Ludzie są już bardzo zmęczeni, a jednocześnie tęsknią za naszymi wydarzeniami. W związku z tym już od połowy lutego w każdą sobotę przez cały dzień organizatorzy – pasjonaci nurkowania przygotowywali całą ramówkę tegorocznego festiwalu, który odbył się online. Odbiorcom z zewnątrz wydaje się, że to tylko załączenie filmu. Jednak rozmowy z prelegentami oraz spotkania z ciekawymi ludźmi muszą być ułożone w odpowiedni harmonogram. W tym roku podczas „Głębin” gościli m.in. Wojciech Nawrocki – fotograf, który opowiedział nam o zdjęciach do sesji fotograficznych pod wodą. Jowita Kozana i Rafał Makolondra mówili o Sebastianie Marczewskim, bohaterze filmu „Cisza głębin”. Odbyło się także spotkanie z Tomaszem Płocińskim pod hasłem „Podwodna fotografia – ciekawe hobby dla ludzi z pasją oraz „Projekt Antarktyka – obrazy z dna końca świata”, które poprowadził Wojciech Nawrocki. W listopadzie 2020 roku, kiedy ponownie nie można było się spotkać w ramach Spotkań Górskich „Lawiny”, razem z klubem fotograficznym „Źródło”zorganizowaliśmy konkurs fotograficzny. Mamy nadzieję, że tegoroczne „Lawiny” uda nam się przeprowadzić już na żywo, jednak gdyby nie było to do końca możliwe, to dzięki nabytym doświadczeniom przeniesiemy festiwal do sieci. Natomiast Dyskusyjny Klub Filmowy Kafe In-nI działa „hybrydowo” – w kinie „Patria” lub w momencie wprowadzenia obostrzeń, nasze działania zostają przeniesione do sieci. Dzięki temu na platformie Zoom odbyło się spotkanie z Michałem Oleszczykiem, jednym z czołowych polskich filmoznawców, który przygotował wprowadzenie do fascynującego filmu dokumentalnego „Dick Johnson nie żyje” (reż. K. Johnson, USA 2020), dostępnego w serwisie Netflix. Nagranie z tego spotkania jest nadal dostępne na profilu FB DKF Kafe In-nI. Natomiast 9 kwietnia zapraszamy na spotkanie z członkiem naszego DKF-u, Elżbietą Piotrowicz, która w ramach cyklu Filmy niezauważone/niezauważalne poprowadzi spotkanie pod hasłem „Kino rdzenne”. To odkrywanie zakazanych lub zapomnianych kultur, życia lokalnych społeczności kiedyś i obecnie, wielości perspektyw oraz nazywania poważnych problemów. Na naszym webinarum przybliżymy wszystkim ten niezwykły „gatunek” kina, zachęcając do poznania filmów kiedyś pokazywanych lub nadal u nas dostępnych, jak i tych fascynujących, które być może zobaczymy na festiwalach czy przeglądach, kiedy już wrócimy do normalności.

– Pomoc finansowa w okresie pandemii dotyczy głównie przedsiębiorstw. A w jaki sposób Wy, jako stowarzyszenie, radzicie sobie w tym trudnym, nie tylko organizacyjnie, ale i finansowo czasie?
– Dzięki 1 proc. podatku oraz dotacji z budżetu miasta Ruda Śląska możemy prowadzić nasze działania. Cały czas chcemy oferować mieszkańcom Rudy Śląskiej aktywne i ciekawe formy spędzania wolnego czasu. W tym celu ciągle poszukujemy źródeł finansowania. Obecnie złożyliśmy sześć wniosków o dofinansowanie naszych działań (m.in. do Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu oraz Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej). Mamy nadzieję, że komisje konkursowe rozpatrzą je pozytywnie, a co za tym idzie, poprzez ich realizację społeczność Rudy Śląskiej będzie miała możliwość skorzystania z wielu propozycji kulturalnych, edukacyjnych i społecznych.