„Exultet – Światło Janasa”

05-11-2025, 14:01 Tekst i foto: bl

Ogień był głównym bohaterem widowiska „Exultet – Światło Janasa”, które odbyło się 31 października na boisku Młodzieżowego Domu Kultury w Rudzie Śląskiej. Nie jako efekt specjalny, ale jako żywioł, który przemówił do widzów. Płomienie, iskry, pochodnie, ogniska - wszystko to tworzyło niezwykłą opowieść. Ogień wyznaczał rytm spektaklu, podkreślał emocje, prowadził przez kolejne etapy duchowej podróży głównego bohatera – zagubionego człowieka.

Spektakll Teatru A z Gliwic był czymś więcej niż przedstawieniem. To była opowieść o człowieku -  poszukiwaniach sensu życia, rozczarowaniach, przełomach i drodze ku światłu. Spektakl inspirowany był tzw. rytami przejścia,czyli dawnymi obrzędami obecnymi w różnych kulturach, związanymi z narodzinami, dojrzewaniem, śmiercią i odrodzeniem. Wszystko to ukazano niemal bez słów, poprzez ruch, taniec, gesty i - ogień. Na zakończenie aktorzy rozdali  palące się świece. Widzowie stali się częścią tej opowieści.

Równie ważna była muzyka. Towarzyszyła każdej scenie, czasem wybrzmiewała z siłą, czasem ustępowała miejsca ciszy. Od pogańskiej śpiewki o sobótce, aż po zaśpiewy inspirowane ludowymi zwyczajami - dźwięki budowały nastrój i pomagały zrozumieć to, co działo się na starym boisku, które stało się sceną. Wszystko dookoła - mury MDK-u, światło księżyca - dało idealną scenografię. Może właśnie na ulicę Janasa warto zapraszać teatry uliczne? Bo to przestrzeń, która zdecydowanie ma w sobie potencjał.

Fundamentem spektaklu były cytaty ze Starego i Nowego Testamentu, na nich opierała się fabuła. Widzowie mogli odnaleźć w niej porządek oparty na boskich przekazach. Symbolika „Exultetu” była bogata, każdy mógł odnaleźć w niej coś własnego, pozwolić sobie na osobistą interpretację. Wracając do domu ulicą Janasa, mieszkańcy pytali się wzajemnie: „Czy te krople wody to był chrzest?” „Czy paląca się książka oznaczała czary?” – i właśnie o takie reakcje artystom chodziło.

Publiczność dopisała, ulica Janasa odpowiedziała na zaproszenie. Mimo chłodu ostatniego październikowego wieczoru, boisko wypełniło się widzami, od dzieci po seniorów. Spektakl oglądano w ciszy i skupieniu. I właśnie cisza tuż przed oklaskami, była jednym z najbardziej poruszających momentów wieczoru. Przez kilka długich sekund trwało milczenie, dopiero potem rozległy się brawa dla kłaniających się aktorów.

„Exultet – Światło Janasa” zainaugurował obchody 70-lecia Młodzieżowego Domu Kultury w Rudzie Śląskiej. Finał zaplanowano na 26 listopada, ale już można powiedzieć, że rozpoczął się pięknym akcentem. Spektakl był wstępem do Święta Zmarłych – dla których następnego dnia zapłonęły w zniczach ognie.

Spektakl zrealizowano dzięki Śląskiemu Inkubatorowi Przedsiębriorczości, w ramach czwartego konkursu Inicjatyw Oddolnych w projekcie „Laboratoria czwartej przyrody: aktywizacja społeczności lokalnej w kierunku zielonej transformacji i rozpoznawania lokalnego dziedzictwa antropocenu”, finansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Priorytetu Fundusze Europejskie na Transformację. Wnioskodawczynią była Agnieszka Stefaniuk, we współpracy z Młodzieżowym Domem Kultury i jego dyrektor Katarzyną Sroką.