Wielki Piec – symbol przemysłowego dziedzictwa w nowej odsłonie

01-10-2025, 10:54 WT. Foto: UM Ruda Śląska

W Rudzie Śląskiej trwa jedna z najważniejszych inwestycji ostatnich lat – kompleksowa adaptacja Wielkiego Pieca Huty „Pokój”. Projekt, którego wartość przekracza 81 milionów złotych, realizowany jest zgodnie z harmonogramem, a jego celem jest nie tylko zachowanie dziedzictwa przemysłowego, ale także nadanie  mu nowej funkcji w przestrzeni miejskiej. Miasto pozyskało na ten cel ponad 66 milionów złotych z Programu Fundusze Europejskie dla Śląskiego 2021–2027 oraz blisko 9,5 miliona złotych z budżetu państwa.

Podczas konferencji prasowej, która odbyła się 23 września na terenie Wielkiego Pieca, prezydent Michał Pierończyk oraz Marcin Krummel, dyrektor ds. produkcji firmy Łęgprzem – przedstawiciel wykonawcy inwestycji – przedstawili aktualny postęp prac, który przebiega zgodnie z harmonogramem. - Ten obiekt ma się kojarzyć z Rudą Śląską, a Ruda Śląska z Wielkim Piecem – powiedział prezydent Pierończyk.

Ochrona dziedzictwa i nowa jakość przestrzeni miejskiej

 Prezydent Michał Pierończyk podkreślił, że inwestycja ma podwójne znaczenie dla miasta. Z jednej strony pozwala zachować poprzemysłowe dziedzictwo, którego Wielki Piec jest prawdziwą perełką, z drugiej – przyczynia się do zmiany oblicza Rudy Śląskiej. Wyraził również przekonanie, że projekt wpłynie pozytywnie na gospodarkę i środowisko miasta. – Rewitalizacja Wielkiego Pieca to dowód na to, że Ruda Śląska potrafi pielęgnować swoje dziedzictwo, jednocześnie patrząc w przyszłość. To symbol naszej tożsamości, który z dumą możemy pokazać – podkreślił podczas spotkania z dziennikarzami. Obiekt, widoczny z daleka, przez lata był punktem orientacyjnym dla okolicznych dzielnic. Jego zachowanie było wielkim wyzwaniem – w rękach prywatnych popadał w ruinę, a brak konserwacji groził koniecznością rozbiórki. Miasto nie dopuściło do tego, podejmując działania, które mają uczynić z Wielkiego Pieca symbol transformacji i dumę lokalnej społeczności. – Dzięki zaangażowaniu miasta i wsparciu z funduszy europejskich, Wielki Piec stanie się tętniącym życiem centrum, gdzie historia spotka się z przyszłością. To nie tylko ratowanie zabytku, ale także tworzenie nowej przestrzeni dla mieszkańców – skomentowała wiceprezydent Aleksandra Skowronek.

Zaawansowane prace konserwatorskie

 Obecnie trwa kluczowy etap inwestycji – naprawa i czyszczenie konstrukcji stalowej. Skorodowane elementy są wymieniane, pozostałe poddawane są czyszczeniu i malowaniu. Nad tymi pracami czuwa specjalna komisja konserwatorska, która regularnie spotyka się na budowie, nadzorując dobór impregnatów, by obiekt odzyskał swój dawny wygląd. Intensywne czyszczenie przechodzi również komin, który dzięki specjalistycznym preparatom wkrótce odzyska swój autentyczny charakter. Już teraz widoczne są efekty – obiekt przesypowni zyskał nowy stropodach ze świetlikami oraz izolację przeciwwodną. Rozpoczęto także montaż stalowej konstrukcji nowego budynku w przedniej części terenu, widocznej od strony ul. Piotra Niedurnego. Jego nowoczesny design ma dopełnić całość założenia. – Stalowa konstrukcja budynku wejściowego waży około 300 ton, a jej montaż potrwa około dwóch miesięcy. Obiekt będzie wyposażony w windę i ruchome schody – tłumaczył Marcin Krummel, dyrektor ds. produkcji firmy Łęgprzem. – Jest to więc inwestycja nietuzinkowa.  Oprócz wykonawcy, mamy zaangażowany cały zespół naszych pracowników, w tym przedstawicieli Wydziału Inwestycji oraz Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków wraz z koordynatorem tej inwestycji. Jesteśmy bardzo zaangażowani i staramy się spełniać wszystkie wymogi – powiedział prezydent Michał Pierończyk.

Nowe funkcje – edukacja, kultura, historia

W ramach projektu powstanie platforma widokowa ze ścieżką dydaktyczną, a budynki sterowni i maszynowni zostaną zaadaptowane na cele muzealne. Nowy obiekt, nawiązujący do dawnej hali lejniczej, pomieści przestrzeń wystawienniczą, strefę spotkań oraz gastronomię. Z myślą o ekologii budynek zostanie wyposażony w „zielony dach”, który zwiększy powierzchnię biologicznie czynną. Istniejąca rampa kolejowa zostanie przebudowana na obiekt biurowy. Nie zapomniano również o najmłodszych – powstanie plac zabaw inspirowany tradycją hutniczą oraz ogród edukacyjny. Cały teren zostanie dostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Projekt aranżacji wnętrz oraz montaż systemów multimedialnych będą kluczowym elementem, który pozwoli zwiedzającym w pełni doświadczyć bogatej historii tego miejsca. – Ten obiekt ma jednak drugą misję. Realizujemy wizję, w której warstwa historyczna łączy się ze współczesnymi potrzebami. Nowy budynek ma być przeznaczony na sale konferencyjne i szkolenia. Te szkolenia adresujemy przede wszystkim do pracowników, którzy będą odchodzić z hutnictwa, ale też z górnictwa. Pracownicy ci będą mieli możliwość podniesienia swoich kwalifikacji. Natomiast większość terenu wokół Wielkiego Pieca, czyli ponad 150 hektarów, jest dostępna dla inwestorów, którzy mogą stworzyć nowe miejsca pracy. Dlatego ten projekt to nie tylko obiekt zabytkowy i symbol. To także inwestycja w przyszłość naszych mieszkańców, dająca szansę na transformację i podniesienie kwalifikacji w obliczu zmian przemysłowych – podkreślił prezydent.

Ruda Śląska na mapie turystyki przemysłowej

Wielki Piec został uruchomiony w 1968 roku, a jego budowa trwała zaledwie 105 dni – znacznie krócej niż zakładane półtora roku. Po latach eksploatacji i modernizacji, w 2012 roku decyzją Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków obiekt został wpisany do rejestru zabytków. W 2018 roku miasto Ruda Śląska stało się jego formalnym właścicielem w wyniku zamiany nieruchomości ze spółką Stalmag. Inwestycja w Wielki Piec jest częścią szeroko zakrojonego planu rewitalizacji przestrzeni miejskiej i świadomego wykorzystania dziedzictwa przemysłowego na potrzeby przyszłych pokoleń. Dzięki temu projektowi Ruda Śląska umacnia swoją pozycję na mapie turystyki przemysłowej – od 2020 roku Wielki Piec jest częścią Europejskiego Szlaku Dziedzictwa Przemysłowego. Jak zaznaczył podczas spotkania z dziennikarzami prezydent Pierończyk, to miejsce ma wyjątkowe znaczenie historyczne i symboliczne. Teren od 1840 roku był przeznaczony pod hutnictwo, a choć sam piec pochodzi z lat 60. XX wieku, stanowi potężny symbol miasta i jego przemysłowej tożsamości. Wyróżnia się na tle całego Szlaku Zabytków Techniki w województwie śląskim – najbliższy tego typu obiekt znajduje się za granicą, w czeskiej Ostrawie. Wielki Piec w Rudzie Śląskiej to nie tylko świadectwo minionej epoki, ale także przykład nowoczesnego podejścia do rewitalizacji i wykorzystania dziedzictwa w służbie przyszłości.