Szyb „Franciszek” pełen tajemnic?

08-07-2024, 09:15 Wioletta Tkocz

Trwa realizacja prac związanych z adaptacją budynku administracyjnego w zespole zabudowań dawnego Szybu "Franciszek". Lokalne Centrum Tradycji będzie połączeniem elementów żywego muzeum, centrum edukacji regionalnej oraz centrum integracji międzypokoleniowej. Następnie na terenie szybu powstaną mieszkania. Teraz okazuje się, że być może to jeszcze nie koniec planów, bo właśnie odkryto zagadkowe ceglane kanały.

Oficjalne otwarcie centrum planowane jest na początek przyszłego roku. Jak wygląda obecnie stan prac? - W obiekcie naprawiono stropy, wykonano wewnętrzne ocieplenie i ułożono instalacje. Trwają prace związane ze wstawieniem windy oraz izolacją piwnic. Na wykończenie czekają wnętrza. W następnym etapie rozpoczną się roboty związane z czyszczeniem ceglanych elewacji budynku - tłumaczy wiceprezydent Aleksandra Skowronek, która niedawno odbyła gospodarczą wizytę na placu budowy przy ul. Szyb Bartosza.

Dodajmy, że podczas prac modernizacyjnych okazało się, że Szyb “Franciszek” potrafi zaskoczyć. - Na terenie budynku dawnej straży pożarnej odkryte zostały zagadkowe ceglane kanały. Z przeprowadzonego wstępnie rozeznania wynika, że jeden z nich łączył straż pożarną z cechownią, drugi zaś odchodził w stronę maszynowni. Liczymy, że prowadzona właśnie kwerenda archiwalna pozwoli odpowiedzieć na pytania, jaka była funkcja i dokładny przebieg kanałów. Myślimy również o tym, jak je wykorzystać w ramach przyszłego zagospodarowania terenu – zdradza wiceprezydent Skowronek.

Jeżeli chodzi o Lokalne Centrum Tradycji, to świadectwem przeszłości tego wyjątkowego miejsca będą dwie ekspozycje stałe - jedna poświęcona historii dzielnicy Ruda, druga historii Szybu „Franciszek”. Wnętrze zostanie podzielone na kilka tematycznych przestrzeni. Jedną z nich będzie „izba kapelmajstra” poświęcona tradycji muzycznej oraz śpiewaczej, kolejną „izba śląskiego master chefa” pokazująca tradycyjną śląską kuchnię. W „izbie szycio” poznamy elementy stroju śląskiego i jego historię. Nie zabraknie też atrakcji dla najmłodszych, dla których zostanie przygotowana „izba bajtla”, czyli pokój ze starymi śląskimi podwórkowymi i domowymi grami. Będzie można odwiedzić także „działek”, czyli zewnętrzny ogródek warzywny. Koszt powstania Lokalnego Centrum Tradycji to przeszło 2 mln zł. Warto wspomnieć, że 1 mln zł, który zostanie przeznaczony na prace renowacyjne i adaptację do nowych funkcji, to wygrana w konkursie Fundacji Most The Most - „Nasz Zabytek”. Reszta pochodzi z dofinansowania z budżetu Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.

Jednak budowa Lokalnego Centrum Tradycji to tylko część modernizacji zabudowań należących do dawnego Szybu „Franciszek”. Pozostałe obiekty zostaną zaadaptowane na mieszkania komunalne i wspomagane. - Mieszkania wspomagane stanowią szansę na integrację mieszkańców z niepełnosprawnościami. Projekt da możliwość utworzenia takiej przestrzeni, gdzie osoby te swobodnie będą się mogły przemieszczać. Powstaną tu miejsca spotkań, odpoczynku i rekreacji, dodatkowo siłownia, a wokół skwery i teren urządzonej małej architektury – wyjaśnia wiceprezydent Aleksandra Skowronek.

W kwietniu udało się ujednolicić sprawy własnościowe zabudowań Szybu "Franciszek". Teren o powierzchni prawie 11,5 tys. metrów kwadratowych oraz znajdujące się na nim obiekty, czyli budynek maszyny wyciągowej, przybudówka, budynek szybu i wieża szybowa, przekazała miastu w darowiźnie Spółka Restrukturyzacji Kopalń. Pozostałe nieruchomości w tym zabytkowym miejscu już wcześniej należały do miasta, a ujednolicenie spraw własnościowych ułatwi prace modernizacyjne.

Szyb Franciszek został wydrążony w 1857 r. jako szyb wydobywczy i przez przeszło pół wieku pełnił tę funkcję. Poza nim do zespołu zabudowań należą budynki nadszybia, kotłowni, straży pożarnej, administracji, rozdzielni oraz stacji ratowniczej. Większość zabudowań powstała w drugiej połowie XIX w., a reszta na początku XX w. Do dziś stanowią jeden z najpiękniejszych i najstarszych zabytków przemysłowych na terenie miasta.

Foto: UM Ruda Śląska