Praca kuratorów to bezcenna forma pomocy rodzinie

27-10-2021, 09:20 Joanna Oreł

Zespoły Kuratorskiej Służby Sądowej Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej to kolejne podmioty w naszym mieście, których praca ma na celu m.in. przeciwdziałanie występowania zjawiska przemocy, ochronę jej ofiar oraz resocjalizację sprawców. Kuratorzy są swego rodzaju koordynatorami udzielanej pomocy – z jednej strony ściśle współpracują z rodzinami, by poprawić ich funkcjonowanie i edukują w zakresie tego, co należy poprawić, a z drugiej współpracują z innymi instytucjami, w których rodziny mogą szukać dalszego wsparcia.

Przy rudzkim Sądzie Rejonowym funkcjonuje I Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej ds. Karnych oraz II Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej ds. Rodzinnych i Nieletnich. Praca tego pierwszego skupiona jest na kontakcie z osobami skazanymi na karę pozbawienia wolności w zawieszeniu z lub bez orzeczonego dozoru. Z kolei drugi zespół zajmuje się sprawami opiekuńczo-wychowawczymi (np. w przypadku ograniczenia władzy rodzicielskiej) oraz sprawuje nadzór nad osobami nieletnimi. – Kurator rodzinny wykonuje czynności w dwóch etapach postępowania. Pierwszy odbywa się jeszcze przed wydaniem przez sąd orzeczenia o nadzorze, co może być związane z brakiem kompetencji opiekuńczo-wychowawczych rodziców. Wówczas przeprowadzamy wywiad środowiskowy. Badamy, jakie są relacje w rodzinie, jakie są jej deficyty i zasoby, jak wyglądają relacje ze środowiskiem, a także czy i jakie występują uzależnienia oraz jakie metody wychowawcze stosują rodzice – tłumaczy Katarzyna Sokoła, kierownik II Zespołu Kuratorskiej Służby Sądowej ds. Rodzinnych i Nieletnich Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej.

Na tej podstawie kurator ocenia sytuację rodziny, a następnie sąd wprowadza nadzór kuratora albo zobowiązuje rodziców do wykonania określonych czynności (np. udanie się na terapię, poprawę warunków bytowych, współpracę z pomocą społeczną). – Kolejny etap, kiedy w rodzinie pojawia się kurator, dotyczy sytuacji, w których sąd zastosował nadzór kuratora jako formę ograniczenia władzy rodzicielskiej, bo sposób sprawowania opieki nad dzieckiem jest jemu zagrażający (rodzice nie zaspokajają prawidłowo potrzeb bytowych i wychowawczych, nie dbają o edukację, nie stwarzają warunków do rozwoju emocjonalnego dziecka). Wtedy wykonujemy pracę resocjalizacyjną, czyli nad poprawą kompetencji opiekuńczych i relacji w rodzinie – mówi Katarzyna Sokoła.

W niektórych przypadkach niestety dochodzi także problem przemocy. Wówczas rola kuratora rodzinnego polega na wspieraniu ofiar, uświadamianiu im, czym jest przemoc oraz jakie przybiera formy, a także gdzie można szukać pomocy (Policja, Ośrodek Interwencji Kryzysowej). Kurator stara się również pracować ze sprawcą, aby uświadomić mu, które jego zachowania są przemocowe oraz jakie mogą być tego konsekwencje (np. założenie Niebieskiej Karty). Jeżeli pomimo współpracy z kuratorem ogólna sytuacja w rodzinie nadal nie poprawia się, wtedy sąd może zmienić decyzję i umieścić dziecko/dzieci w pieczy zastępczej. Ostatecznym krokiem jest decyzja o odebraniu praw rodzicielskich.

Przeciwdziałanie przemocy jest również jednym z elementów pracy I Zespołu Kuratorskiej Służby Sądowej ds. Karnych rudzkiego Sądu Rejonowego. Co jednak istotne, na podstawie orzeczenia sądu zajmuje się on dozorem m.in. osób skazanych za popełnienie przestępstwa z warunkowym umorzeniem postępowania lub osób, u których wykonanie kary pozbawienia wolności zostało zawieszone. – Z podopiecznym zaczynamy pracować dopiero w momencie, gdy sąd orzeka dozór. Sprowadza się to głównie do pracy ze skazanym, ale z uwzględnieniem całego systemu rodzinnego. Często bowiem, gdy ,,wchodzimy” do rodziny, widzimy, że występuje tam przemoc pod różnymi postaciami – mówi Izabela Włodarczyk, kierownik I Zespołu Kuratorskiej Służby Sądowej ds. Karnych rudzkiego Sądu Rejonowego. – Naszym zadaniem jest bezpośrednie oddziaływanie na postawę podopiecznego/sprawcy – staramy się motywować go do działań naprawczych. Jednak uwagi potrzebuje cała rodzina, więc podejmujemy też pracę z ofiarami przemocy. Staramy się uświadamiać im, że jeżeli dojdzie jeszcze kiedykolwiek do jakiegoś zachowania agresywnego, to należy skorzystać z pomocy i na przykład wezwać policję, która może podjąć interwencję. Kierujemy też do instytucji pomocowych (pomoc psychologiczna) – dodaje.

Kuratorzy Zespołu ds. Karnych także przeprowadzają wywiady środowiskowe. Dotyczy to osób skazanych poddanych tzw. okresowi próby, ale w przypadku których nie został orzeczony dozór. – Celem tego jest sprawdzenie, jak funkcjonuje skazany poprzez przeprowadzenie wywiadu środowiskowego (rozmowa ze skazanym oraz z sąsiadami i rodziną) oraz kontakt z podmiotami, gdzie skazani wykonują prace społecznie użyteczne – mówi Izabela Włodarczyk.

W tej chwili I Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej ds. Karnych prowadzi w Rudzie Śląskiej łącznie ok. 1180 dozorowych spraw (nie tylko dotyczących przemocy). Natomiast II Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej ds. Rodzinnych i Nieletnich realizuje 355 spraw opiekuńczych (nadzór w rodzinie – rodzice mają ograniczoną władzę rodzicielską) oraz 90 spraw osób nieletnich.