UniEKO – ścieżka drzew polskich

21-10-2015, 12:51 Agnieszka Kominek

Niezwykła inauguracja roku akademickiego 2015/1016 nastąpiła na Uniwersytecie Ekonomicznym w Katowicach. Na terenie kampusu otwarto nowatorską ścieżkę dydaktyczną. Trasę tworzy pięć gatunków polskich drzew iglastych (modrzew europejski, jodła pospolita, świerk pospolity, sosna limba i sosna zwyczajna) oraz jeden gatunek drzewa liściastego (dąb szypułkowy).

Coraz częściej zwraca się uwagę, że w naszej florze i faunie pojawiają się obce gatunki drzew, które często stają się tzw. gatunkami inwazyjnymi. Stanowią one duże zagrożenie dla gatunków rodzimych. Dekoracyjny charakter, duża odporność na zanieczyszczenia oraz walory estetyczne w postaci liści i owoców sprawiały, że projektanci przestrzeni publicznej wybierają właśnie gatunki obce. W okresie dużego wzrostu przemysłu na terenie Śląska, niejednokrotnie sadzenie obcych gatunków drzew było jedynym rozwiązaniem, aby zachować stabilność flory i fauny.

Zanieczyszczenie powietrza występujące w dwudziestym wieku na obszarze Górnego Śląska spowodowało znaczne uszkodzenie i degenerację rosnących tu lasów. Skalę zanieczyszczenia można zobrazować porównując średni roczny opad pyłu, który w latach siedemdziesiątych wynosił dla Katowic 484 g/m2/rok, a w ostatnich latach ustabilizował się na poziomie od ok. 20 g/m2/rok (w niektórych punktach na Muchowcu, Podlesiu i Kostuchnie) do ok. 100 g/m2/rok (w niektórych punktach w Śródmieściu, Brynowie, Janowie i Giszowcu). W okresie intensywnego wpływu zanieczyszczeń na lasy do przebudowy stosowano gatunki obcego pochodzenia, uważane za mniej wrażliwe na skażenia powietrza. Głównie do nasadzeń wybierano sosnę czarną, dąb czerwony, czy modrzew japońską.

Obecnie, w związku ze znacznym zmniejszeniem stopnia zanieczyszczenia powietrza, przy przebudowie drzewostanów możliwe jest wykorzystanie wszystkich rodzimych lasotwórczych gatunków drzew, nawet tych wrażliwych na skażenia powietrza, takich jak np. jodła pospolita i świerk pospolity. Nadleśnictwo Katowice od ponad pięćdziesięciu lat intensywnie stara się przebudować na nowo drzewostan lasów poprzez nasadzanie gatunków rodzimych.

Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach postanowił o utworzeniu niezwykłej ścieżki dydaktycznej, która ma niejako przypomnieć nam o szlachetności, ale również o możliwościach wykorzystania drzew polskich. Informacja na temat biologii posadzonych drzew, a także na temat wykorzystania drewna w różnych dziedzinach nauki i życia codziennego ma podnieść ogólny stan wiedzy społeczeństwa na ten temat. Proponowane tablice informacyjne, ze względu na planowaną wielkość, zasilanie energią słoneczną ich oświetlenia typu LED, jak i staranność wykonania poprzez użycie odpowiednich materiałów, stanowią element małej architektury Katowic, z uwzględnieniem najnowszych ekologicznych trendów, w tym wykorzystania energii odnawialnej.

Zrealizowane zadanie ma zwiększyć świadomość społeczną dotyczącą drzewostanów, rodzimych gatunków drzew oraz ekologii. W ramach zadania posadzono pięć gatunków polskich drzew iglastych oraz jedenaście dębów szypułkowych. Każdy gatunek drzewa został przypisany poszczególnym Wydziałom Uniwersytetu, które stały się ich patronami. Dęby szypułkowate – jako reprezentacja najszlachetniejszego gatunku drzewa w Polsce - zostały dedykowane trzynastu doktorom honoris causa Uniwersytetu Ekonomicznego.

Każdy gatunek drzew został opatrzony informacją, także w postaci graficznej o jego biologii. Znajdują się tutaj informacje m.in. o pokroju drzewa, liściach, igłach, kwiatach, a także owocach, pochodzeniu i zasięgu występowania oraz o statusie we florze polskiej. Wzdłuż ścieżki na tablicach informacyjnych (pylonach), pełniących funkcje dydaktyczne, znajdują się informacje o historii wykorzystywania drewna, zastosowaniu drewna we współczesnej nauce i życiu codziennym, charakterystyce drewna. Wszystko to opisane językiem obszarów naukowych poszczególnych wydziałów – to jeden z bardzo istotnych i jednocześnie ciekawych elementów projektu.

Każdy Wydział – opiekun gatunku opisał gatunek w odniesieniu do swojego obszaru kształcenia. Modrzew europejski to drzewo, które przynosi organizacji mądrość strategiczną. Jodła pospolita jest drzewem niezwykłym, jak niezwykły jest świat ekonomii. Świerk pospolity jako drzewo stanowi składnik majątku jednostki gospodarczej, jako roślina uprawna jest zaliczane, zgodnie z regulacjami zawartymi w Międzynarodowych Standardach Sprawozdawczości Finansowej, do aktywów biologicznych. Patrząc na sosnę limbę oczyma informatyka, można dostrzec podobieństwo roli jej korzeni do roli hardware, a pnia drzewa do bazy danych, złożonych z mikroskopijnych kodów znakowych pamięci. Rozłożysty system korzeni poziomych sosny zwyczajnej gwarantuje silną asymilację z otoczeniem, zachęcając przedsiębiorców do wzmacniania wzajemnych więzi i relacji.

Projekt „UniEKO” powstał dzięki dofinansowaniu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, który przyznał na ten cel dotację w wysokości ponad 65 000 zł. Będąc w Katowicach warto zajrzeć na ścieżkę znajdującą się na terenie kampusu Uniwersytetu Ekonomicznego. Czas przejścia to zaledwie 20 minut – chwila, która pozwoli dostrzec walory polskiej tradycji dendrologicznej.