Jego wysokość żubr

07-11-2017, 14:14 Agnieszka Kominek

Zgodnie z danymi zawartymi w Księdze Rodowodowej Żubrów na koniec 2016 roku na świecie żyło 6573 żubrów. Z czego 1698 osobników żyło w Polsce (234 sztuki w stadach zamkniętych, w stadach wolnych 1455). Najwięcej wolnożyjących osobników występuje w Puszczy Białowieskiej. Na początku 2017 roku było ich 596.

Od zawsze żubr kojarzy nam się z niezwykła siłą oraz spokojem. Nic dziwnego, że każdy chciał ujarzmić potężnego zwierza, urządzano liczne polowania, które w znaczny sposób przyczyniły się do wyginięcia tego gatunku. Tymczasem historia żubra jest na prawdę imponująca. Okazuje się, że jest to jeden z najstarszych gatunków zwierząt żyjący na świecie. Gatunek ten istniał już w czasach kiedy po ziemi chodziły mamuty, nosorożce włochate i tygrysy szablozębne. Bezpośredni przodek żubra współczesnego, nazywany żubrem Higgsa, jako gatunek powstał 120 tysięcy lat temu, w wyniku skrzyżowania się samca żubra pierwotnego (Bison priscus) i samicy tura (Bos primigenius). Badania genetyczne wykazały, że obecnie 90% genów żubra współczesnego pochodzi od żubra pierwotnego, a 10% od tura.

Bison priscus w czasach przedlodowcowych był potężnym przeżuwaczem. Dorosły osobnik mierzył do dwóch metrów wysokości i trzech metrów długości. Samce potrafiły osiągnąć wagę nawet dwóch i pół tony. Potężne mięśnie kłębu i grzbietu utrzymywały głowę, na której znajdowały się dwa rogi metrowej długości. Odległość między wierzchołkami rogów dochodziła do 180 cm.

„Współczesne żubry” są nieco mniejsze. Wielkość żubra zależy od wieku i płci. Waga dorosłego samca waha się w granicach od 440 do 920 kg, a wysokość kłębia dochodzi do 188 cm. Samice zaś ważą od 320 do 640 kg. Mimo, iż rozmiary są tak duże zwierze to potrafi biec z prędkością 40 km/h, bez problemu pokonując szeroki strumień lub płot.

Niestety mimo majestatycznego wyglądu i ciekawej osobowości, żubr został niemal całkowicie wytępiony. W 1919 roku zginął ostatni wolnożyjący żubr w Puszczy Białowieskiej, a w roku 1925 zginął ostatni żubr górski na Kaukazie.

Podczas Międzynarodowego Kongresu Ochrony Przyrody w 1923 roku Polska zaapelowała o ratowanie żubrów. Udało się przekonać przyrodników z innych państw i tego samego roku założono Międzynarodowe Towarzystwo Ochrony Żubra. Los gatunku zależał od kilkudziesięciu osobników, które ocalały w zoo i prywatnych zwierzyńcach. Po II Wojnie Światowej Polska stała się światowym centrum hodowli żubra. W Europie w ogrodach zoologicznych, a także w prywatnych hodowlach żyły wtedy jeszcze 54 sztuki żubrów.

Częściowa ochrona żubra rozpoczęła się już w XVI wieku dzięki dekretom królewskim, a w czasie rozbiorów poprzez przepisy carskie zakazujące polowania na żubry przeciętnym ludziom. W 1966 roku żubr został wpisany do „Czerwonej Księgi” gatunków zagrożonych wyginięciem. Na całym świecie żubr objęty jest ścisłą ochroną gatunkową.

Również u nas na Śląsku mamy okazję podziwiać te niesamowite zwierzęta. W Pszczynie została stworzona specjalna zagroda dla żubrów, która została otwarte 1 czerwca 2008 roku. Obecność żubrów na ziemi pszczyńskiej sięga roku 1865, kiedy książę pszczyński Jan Henryk XI Hochberg za 20 jeleni otrzymał od cara Aleksandra II 4 żubry. Po I wojnie światowej, kiedy białowieskie stado żubrów było wytępione, dzięki żubrom pszczyńskim zdołano je odbudować.

Zagroda, a także utrzymanie stada możliwe jest m.in. poprzez przekazywanie dotacji przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach, który udzielił dotacji w wysokości ponad 37.000 zł na zadanie, którego głównym celem jest zachowanie stada żubrów (bison bonasus) linii genetycznej pszczyńskiej w pszczyńskim ośrodku hodowlanym.

W ramach dofinansowania hodowli żubrów planuje się zakup niezbędnych, zróżnicowanych i odpowiedniej jakości pasz gwarantujących utrzymanie stada w dobrej kondycji oraz zapewnienie opieki weterynaryjnej. Zakup karmy (siano, marchew, pasza żubr, kukurydza, zboże mieszanka, otręby pszenne) jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania stada żubrów. Zapewnienie opieki weterynaryjnej ma na celu utrzymanie kondycji stada żubrów na wysokim poziomie oraz przeciwdziałanie chorobom, które mogą spowodować zmniejszenie liczebności żubrów linii pszczyńskiej.

Jak co roku ruszył również konkurs na największą ilość zebranych żołędzi, „bączków” oraz kasztanów będących przysmakiem żubrów oraz innych zwierząt w zagrodzie. Żołędzie będą przyjmowane w Pokazowej Zagrodzie Żubrów od 9 października do 18 listopada w godz. 9.00 - 17.00. W konkursie mogą brać udział przedszkola, szkoły oraz dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym zbierające żołędzie indywidualnie. Nagrody za największą ilość zebranych żołędzi przewidziano we wszystkich kategoriach.