Edukacja i praktyka w systemie BDO

05-11-2025, 13:30 Tekst i foto: WT

W obliczu dynamicznie zmieniających się regulacji prawnych dotyczących ochrony środowiska, edukacja przedsiębiorców w zakresie obowiązków związanych z gospodarką odpadami staje się priorytetem. Śląska Federacja Przedsiębiorców Polskich, której statutowym celem jest podnoszenie kwalifikacji i świadomości biznesu w zakresie przepisów, zorganizowała w Śląskim inkubatorze Przedsiębiorczości szkolenie poświęcone Bazie Danych o Odpadach (BDO). Wydarzenie to, otwarte przez prezes ŚIP Izabelę Moczko, a wsparte merytorycznie przez firmę Amber Eco, koncentrowało się na praktycznych aspektach funkcjonowania systemu.

Prowadząca szkolenie, Ewa Krupa, kierownik biura ochrony środowiska w Śląskiej Federacji Przedsiębiorców Polskich, podkreśliła znaczenie aktywnego udziału przedsiębiorców i skoncentrowania się na rozwiązaniach praktycznych, odchodząc od czysto teoretycznego wykładu ustaw.

Mechanizm i skala systemu BDO

BDO, utworzona na mocy ustawy o odpadach, jest bazą o imponującej skali – obecnie zrzesza około 650 tysięcy aktywnych użytkowników. Rejestr Podmiotów BDO zaczął funkcjonować 24 stycznia 2018 roku, natomiast kluczowe moduły operacyjne, takie jak tworzenie Kart Przekazania Odpadów (KPO), Kart Ewidencji Odpadów (KEO) oraz moduł sprawozdawczy, zostały uruchomione 1 stycznia 2020 roku.

Wpis do rejestru BDO może nastąpić z urzędu lub na wniosek. Z urzędu rejestrowani są przedsiębiorcy posiadający administracyjne decyzje związane z gospodarką odpadami, takie jak pozwolenia zintegrowane, zezwolenia na zbieranie, przetwarzanie czy wytwarzanie odpadów. W przypadku braku takich decyzji, obowiązek rejestracji spoczywa na podmiotach wprowadzających na rynek krajowy określone produkty lub związanych z nimi odpadami.

Obowiązkowa rejestracja – zakres podmiotowy

Samodzielnej rejestracji podlegają podmioty wprowadzające: oleje, preparaty smarowe oraz opony pneumatyczne. Obowiązek ten dotyczy również wprowadzających pojazdy z zagranicy, nawet w ramach handlu samochodami. Ponadto, rejestracji podlegają wprowadzający sprzęt elektryczny i elektroniczny pod własną marką lub z zagranicy. Ważną grupą są też podmioty wprowadzający baterie lub akumulatory oraz, w bardzo szerokim zakresie, opakowania, odpady opakowaniowe lub produkty w opakowaniach. Należy pamiętać, że każdy przedsiębiorca wytwarzający odpady inne niż komunalne, powstałe w wyniku prowadzonej działalności, musi być zarejestrowany w BDO, aby legalnie przekazywać te odpady za pomocą Kart Przekazania Odpadów.

Wyjątki i uproszczenia ewidencji

Zwolnienie z rejestracji dotyczy osób fizycznych, jednostek organizacyjnych bez statusu przedsiębiorcy wykorzystujących odpady na własne potrzeby, podmiotów władających powierzchnią ziemi, na której stosowane są osady ściekowe oraz podmiotów prowadzących nieprofesjonalną zbiórkę odpadów opakowaniowych (np. baterii w sklepach). Co istotne, przedsiębiorca przewożący własne odpady, które sam wytworzył, nie musi rejestrować się w dziale dotyczącym transportu odpadów – ten obowiązek dotyczy tylko transportu cudzych odpadów. Ważną zmianą, która weszła w życie 1 stycznia 2025 roku, jest objęcie obowiązkiem prowadzenia ewidencji wszystkich rodzajów odpadów niebezpiecznych w branży beauty (salony fryzjerskie, kosmetyczne, medycyna estetyczna). Oznacza to, że nawet niewielka ilość odpadów niebezpiecznych, jak na przykład puszki po aerozolach czy lakiery, które są klasyfikowane jako odpad niebezpieczny, wymusza rejestrację i ewidencję, niezależnie od ilości.

Wytwórcy, którzy generują małe ilości odpadów, mogą skorzystać z uproszczonej ewidencji, która polega na prowadzeniu wyłącznie KPO, bez Kart Ewidencji Odpadów. Dotyczy to odpadów niebezpiecznych w ilości do 100 kg rocznie lub odpadów innych niż niebezpieczne (innych niż komunalne) w ilości do 5 ton rocznie.

Opłaty i logowanie do systemu

Wpis do BDO, o ile jest wymagany, wiąże się z opłatą rejestrową oraz coroczną. Od 2025 roku stawki wynoszą 200 zł dla mikroprzedsiębiorców i 800 zł dla pozostałych. Opłata roczna uiszczana jest do końca lutego za dany rok, na konto właściwego urzędu marszałkowskiego.

Logowanie do systemu BDO odbywa się za pomocą profilu zaufanego lub loginu i hasła. W systemie wyróżniamy użytkownika głównego (zazwyczaj właściciela), który ma pełne uprawnienia i loguje się profilem zaufanym oraz użytkowników podrzędnych (pracowników). Użytkownik główny może nadawać uprawnienia innym użytkownikom. Jeżeli właściciel firmy deleguje pracownikowi zadania wymagające pełnomocnictwa (np. składanie sprawozdań), wiąże się to z opłatą skarbową 17 zł.

Odpowiedzialność wytwórcy i weryfikacja odbiorcy

Odpowiedzialność za wytworzony odpad spoczywa na przedsiębiorcy do momentu jego bezpiecznego i zgodnego z prawem zagospodarowania. W przypadku odpadów niebezpiecznych odpowiedzialność ta trwa aż do ich przetworzenia przez odbiorcę.

Kluczowe jest, by wytwórca sam zaklasyfikował swój odpad, nadając mu odpowiedni kod, w czym pomocna może być Karta Charakterystyki Produktu. Następnie należy zweryfikować odbiorcę. Odbiorca musi posiadać ważną decyzję na gospodarowanie odpadami (zbieranie, przetwarzanie). Przedsiębiorca powinien zażądać wglądu w ten dokument, aby upewnić się, że kod wytwarzanego odpadu znajduje się w tabeli załączonej do decyzji odbiorcy i że mieści się on w limitach ilościowych. Należy również zwrócić uwagę na ważność decyzji (zazwyczaj 10 lat) i upewnić się, że została ona dostosowana do zmian prawnych wprowadzonych w 2020 roku, w tym w zakresie wymogów przeciwpożarowych.

Procedura przekazywania odpadów – KPO

Karta Przekazania Odpadów (KPO) jest podstawowym i obligatoryjnym dokumentem generowanym elektronicznie w BDO przed rozpoczęciem każdego transportu. KPO musi być sporządzana na jeden kod i jeden rodzaj odpadu.

Proces tworzenia KPO obejmuje kilka statusów:

Planowany – Karta jest tworzona i uzupełniana (może wisieć do 30 dni). W tym statusie wpisuje się dane wytwórcy, transportującego (wystarczy numer BDO i numer rejestracyjny pojazdu) oraz odbiorcy.

Potwierdzenie wygenerowane – Karta jest zatwierdzana, otrzymuje numer i generuje się jej PDF, który musi zostać przekazany kierowcy. Jest to dokument niezbędny do transportu. W razie kontroli drogowej dokument ten może być okazany w formie papierowej lub elektronicznej.

Zrealizowane przejęcie – Status ten nadaje przejmujący (odbiorca) odpadów, który weryfikuje masę (często koryguje wagę szacunkową) oraz podaje faktyczną datę i godzinę przejęcia.

Potwierdzony transport – Ostatni krok, w którym transportujący zamyka proces. Dopiero ten status gwarantuje bezpieczeństwo wytwórcy i umożliwia „zaciągnięcie” karty do ewidencji.

W przypadku błędów, odbiorca może odrzucić kartę, która trafia do zakładki Odrzucone. Wytwórca musi niezwłocznie dokonać korekty (zmiana wagi, kodu lub innych danych) i ponownie wysłać kartę do zatwierdzenia.

Ewidencja, sprawozdawczość i terminy

Ewidencja odpadów prowadzona jest w systemie BDO i musi być realizowana  na bieżąco, ilościowo i jakościowo. W przy padku mikroprzedsiębiorstw „bieżąco” może oznaczać rzadszą częstotliwość (np. raz w miesiącu), pod warunkiem bezpiecznego magazynowania odpadów. Ewidencję odpadów za dany rok można prowadzić tylko do 31 grudnia. Sprawozdawczość za rok poprzedni musi być złożona w formie elektronicznej do 15 marca.

Wszelkie zmiany w działalności (np. nowy kod odpadu, nowe miejsce prowadzenia działalności, zmiana danych teleadresowych) wymagają złożenia wniosku aktualizacyjnego do BDO w terminie 30 dni od ich wystąpienia. Trwałe zaprzestanie działalności podlegającej BDO wymaga złożenia wniosku o wykreślenie z rejestru w terminie 14 dni, co również wiąże się z opłatą skarbową w wysokości 10 zł.