Edukacja ekologiczna w lesie

07-10-2015, 10:10 Agnieszka Kominek

Polska jako jeden z nielicznych krajów jest najbardziej zalesionym obszarem w Europie. Zajmują one prawie 30% powierzchni całego kraju, rosną na obszarze 9,1 mln ha. Lasy Polski są bogate w rośliny, zwierzęta i grzyby. Żyje w nich 65 proc. ogółu gatunków zwierząt. W chwilach wolnych coraz częściej spędzamy czas w naszych lasach. Cisza, spokój, kontakt z przyrodą pomagają nam zrelaksować się i złapać chwilę wytchnienia.

Coraz modniejsza staje się turystyka leśna. Lasy Państwowe wychodząc naprzeciwko oczekiwaniom użytkowników ułatwiają dostęp do swoich zasobów. Powstają ścieżki edukacyjne, rowerowe oraz do jazdy konnej. W ekosystemie leśnym zachodzi wiele procesów, mających również wpływ na nas ludzi. To nie tylko zielony zakątek, ale kopalnia wiedzy ekologicznej, którą warto poznać. Dlatego przy nadleśnictwach powstaje wiele ciekawych inicjatyw w postaci sal edukacyjnych, ścieżek dydaktycznych. Jak wszystko las będzie funkcjonował tylko wtedy prawidłowo, kiedy my ludzie będziemy o niego dbali i odpowiednio go użytkowali.

Z jedną z ciekawszych inicjatyw wystąpiło Nadleśnictwo Świerklaniec. Program pod nazwą „Rok w lesie” jest kontynuacją programu, który rozpoczął się w Świerklańcu w roku 2010. Warsztaty w ciekawy sposób przybliżają dzieciom i młodzieży tematykę przyrodniczo – leśną. Celami wiodącymi programu są: rozwijanie zainteresowań i wiedzy o ekosystemach leśnych w różnych porach roku, kształtowanie świadomości ekologicznej społeczeństwa i właściwego stosunku do lasu oraz do czynności gospodarczych wykonywanych w lesie przez leśników oraz myśliwych, podnoszenie świadomości społeczeństwa w zakresie racjonalnego i odpowiedzialnego korzystania z zasobów i funkcji lasu, budowa zaufania społeczeństwa do przedstawicieli LP, promowanie walorów przyrodniczych, ekologicznych oraz turystycznych na terenie lasów świerklanieckich, uwrażliwienie społeczeństwa na problemy ekologiczne, ochrona i zachowanie wartości przyrodniczych i krajobrazowych oraz kształtowanie postaw proekologicznych w środowisku lokalnym.

Jak wspominają sami autorzy projektu edukacyjnego warsztaty cieszą się dużym zainteresowaniem wśród lokalnych szkół i przedszkoli. W 2014 roku w spotkaniu podsumowującym warsztaty wzięło udział ponad 350 dzieci i młodzieży. Od 2011 roku dodatkowo organizowany jest konkurs plastyczny dla przedszkolaków pn.: „Leśna przygoda”.

Z roku na rok zainteresowanie warsztatami wzrasta. Dzieci coraz chętniej uczestniczą w tego typu zajęciach. Tak naprawdę jest to nauka na „żywym organizmie”, a nie przekazywanie suchych faktów. Dzieci podczas warsztatów mają okazję nie tylko znaleźć się w lesie i obserwować przyrodę, ale mają również styczność z lupami, atlasami, busolami, lornetkami, średnicomierzami, wysokościomierzami, mapami, itp. Czyli tak naprawdę przy pomocy dorosłych, same stają się odkrywcami przyrody.

W bieżącym roku rozpoczynając od września, aż do wakacji przyszłego roku pracownicy Nadleśnictwa spróbują przybliżyć uczestnikom warsztatów poszczególne aspekty pracy leśnika oraz zmiany zachodzące w lesie w poszczególnych porach roku. W maju/czerwcu zostanie zorganizowane spotkanie podsumowujące cały program. Takie działania chętnie wspierane są przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach. W roku bieżącym Zarząd Funduszu postanowił wesprzeć zajęcia edukacyjne realizowane przez Nadleśnictwo Świerklaniec kwotą 16.700,00 zł.

Drugim projektem realizowany przez Nadleśnictwo Świerklaniec przy wsparciu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach jest program pod nazwą "Ochrona zagrożonych wyginięciem zwierząt w 2015/2016 roku w Nadleśnictwie Świerklaniec".

Na terenie nadleśnictwa występuje wiele rzadkich i chronionych gatunków ptaków, płazów oraz gadów, dla których należy stworzyć optymalne warunki lęgowe i bytowe. Zgodnie z instrukcją ochrony lasu w Nadleśnictwie Świerklaniec, głównym czynnikiem zagrażającym rodzimej awifaunie, czyli miejscu występowania określonego gatunku ptaków - jest zanik bądź degradacja naturalnych siedlisk, skutkujące niedostatkiem miejsc gniazdowych i pokarmu.

Tereny leśne nadleśnictwa to lasy ochronne znajdujące się w II bądź III strefie uszkodzeń przemysłowych. W związku z tym nadleśnictwo prowadzi przebudowę drzewostanów z pozostawieniem drzew biocenotycznych, dziuplastych itp. Dodatkowo, aby umożliwić utrzymanie licznej populacji chronionych ptaków w lasach są wywieszane nowe oraz wyczyszczone stare budki lęgowe. W okresie zimowym (od późnej jesieni do wczesnej wiosny, kiedy warunki atmosferyczne utrudniają zdobycie pokarmu) wykładana jest karma dla ptaków. Dla płazów i gadów zakładane są specjalne remizy śródleśne, które spełniają funkcję bytową i dodatkowo są miejscem żerowania dla ptactwa.

Jednym z gatunków ptaka występującego na obszarze Nadleśnictwa Świerklaniec jest sóweczka, niewielki, bo zaledwie 17 cm ptak z rodziny puszczykowatych. W Polsce gatunek ten jest objęty ochroną ścisłą szacuje się, że populacja wynosi ok. 300 – 400 par. Największym zagrożeniem dla tego ptaka jest degradacja naturalnych siedlisk – starych drzewostanów.

Poprzez realizację zadania zwiększy się populacja lokalnie występujących chronionych gatunków ptaków, gadów i płazów oraz ssaków z rodziny popielicowatych. Efektem rzeczowym zadania będzie: zakup 900 kg karmy, czyszczenie 1 416 szt. budek lęgowych, zakup i wywieszenie 220 szt. budek lęgowych, wykonanie 3 remiz śródleśnych, wykonanie 3 szt. pojników, wysadzenie gatunków biocenotycznych, zakup i wywieszenie 100 szt. schronów dla nietoperzy. Dzięki przeprowadzonym działaniom utrzymany zostanie prawidłowy stan liczebny ok. 200 gatunków ptaków, 13 gatunków płazów i 6 gatunków gadów.

Zarząd Wojewódzkiego Funduszu na realizacje zadania postanowił przyznać dofinansowanie w formie dotacji do kwoty 21 850,40 zł, co stanowi 54,83% kosztu całkowitego.